۱. شستشوی فرش در حوض‌های سنگی (مناطق مرکزی و کویری)

در بسیاری از مناطق کویری ایران مانند یزد و اصفهان، شستن فرش در حوض‌های سنگی رایج بود. مردم ابتدا فرش را در حوض پر از آب قرار می‌دادند و سپس با استفاده از چوب و پا، فرش را لگدمال کرده و آلودگی‌ها را از آن خارج می‌کردند. این روش به دلیل کمبود مواد شوینده، نیاز به صرف انرژی و زمان بیشتری داشت.

راهنمای کامل شستن فرش دستباف در خانه بدون آسیب

۲. استفاده از خاکستر و گیاهان معطر (مناطق شمالی و غربی)

در مناطقی مانند گیلان و مازندران، مردم از خاکستر چوب و گیاهان معطر مانند پونه و آویشن برای شستشوی فرش استفاده می‌کردند. خاکستر خاصیت چربی‌زدایی داشت و گیاهان معطر باعث خوشبو شدن فرش می‌شدند. پس از شستن، فرش‌ها روی چمن‌های مرطوب و زیر نور آفتاب پهن می‌شدند تا به‌خوبی خشک شوند.

۳. شستن فرش در رودخانه‌ها (مناطق کوهستانی و سردسیر)

در مناطقی مانند کردستان، لرستان و چهارمحال و بختیاری، شستن فرش در رودخانه‌ها رایج بود. مردم فرش‌ها را در آب جاری قرار داده و با چوب یا دست، آنها را تمیز می‌کردند. سپس فرش را روی سنگ‌های گرم کنار رودخانه پهن می‌کردند تا خشک شود. این روش باعث تمیزی عمیق فرش می‌شد اما نیاز به نیروی بدنی زیادی داشت.

نحوه تمیز کردن فرش‌های قدیمی و آنتیک

۴. استفاده از صابون‌های طبیعی (مناطق جنوبی ایران)

در شهرهایی مانند بوشهر و هرمزگان، به دلیل شرایط آب و هوایی گرم، مردم از صابون‌های طبیعی مانند صابون‌های روغن نارگیل و زیتون برای شستن فرش استفاده می‌کردند. این صابون‌ها علاوه بر تمیز کردن، باعث درخشندگی فرش می‌شدند. فرش‌ها معمولاً روی پشت‌بام‌ها پهن شده و با باد و آفتاب خشک می‌شدند.

۵. روش سنتی قالیشویی در خانه‌های روستایی (مناطق عشایری و روستایی)

در بسیاری از روستاهای ایران، شستن فرش به صورت گروهی انجام می‌شد. خانواده‌ها در فصل خاصی از سال، معمولاً قبل از نوروز، دور هم جمع می‌شدند و با استفاده از آب چاه، خاکستر، و چوب‌های نرم، فرش‌های خود را شستشو می‌دادند. این روش نه‌تنها باعث تمیزی فرش می‌شد، بلکه فرصتی برای دیدار و همدلی میان افراد جامعه نیز فراهم می‌کرد.

نتیجه‌گیری

روش‌های قدیمی شستن فرش در ایران نشان‌دهنده خلاقیت و تطابق مردم با شرایط محیطی خود بوده است. اگرچه امروزه قالیشویی‌های صنعتی جایگزین این روش‌ها شده‌اند، اما آشنایی با این تکنیک‌های سنتی به ما در درک فرهنگ و تاریخ کشورمان کمک می‌کند. شما هم تجربه‌ای از روش‌های سنتی شستن فرش در خانواده خود دارید؟ با ما در میان بگذارید!